Köhnə xəritələrdə hansı sirlər gizlənir?
Çox vaxt tarixi xəritələr gözəlliyi və üzərlərində həkk edilmiş görüntülər, təfərrüatı ilə heyrətləndirirlər.
Globalinfo.az xəbər verir ki, xəritələrdə ən maraqlı bədii vasitələrdən biri də “burada əjdahalar olacaq” ifadəsinin yazılmasıdır.
Məlumata görə, bu mistik ifadə potensial təhlükə və dünyanın tədqiq edilməmiş guşələri barədə xəbərdar edir.
“Əjdahalar olacaq” ifadəsini ehtiva edən ən məşhur xəritələrdən biri Hunt-Lenox qlobusudur. Təxminən 1508-ci ildə yaradılan bu qədim kürə Asiyanın şərq sahili boyunca “HIC SVNT DRACONES” (burada əjdahalar olacaq) sirli sözlərini ehtiva edir. Ancaq bu ifadə yeganə bu hissədə istifadə edilməyib. 1504-cü ildə dəvəquşu yumurtalarından hazırlanmış topların üzərində də sirli yazı tapılıb.
Köhnə xəritələrdə əjdahaların təsvirləri o qədər də nadir hal deyil Məsələn, XV əsrin əvvəllərində metal lövhəyə həkk olunmuş “Borgia” xəritəsində Asiyanı təsvir edən ərazinin yanında əjdaha görüntüsünü görə bilərik. Və 19-cu əsrə aid “Jishin-no-ben” adlanan Yapon xəritəsi əsl sənət əsəridir ki, burada Uroboros (əfsanələrdə öz quyruğunu dişləyən ilan və ya əjdaha şəklində təsvir olunan məxluq) şəklində əjdaha bütün xəritəni əhatə edir. Maraqlıdır ki, Yaponiya xəritəsində əjdahaların istifadəsi Avropa kartoqrafiyasından əhəmiyyətli fərqlərə malikdir ki, bu da müxtəlif mədəniyyətlərin mifoloji təsvirlərindəki fərqləri göstərə bilər.
“Əjdahalar olacaq” ifadəsi ilə yanaşı, “hic sunt leones”, yəni “aslanlar olacaq” sözlərinə də rast gəlinir. Ancaq xəritələrdə “Terra incognita” – “naməlum torpaq” ifadəsinə daha çox rast gəlinir. Bu ifadələr, eləcə də xəritələrdə əjdaha və canavarların görüntülərinin istifadəsi orta əsrlər və İntibah dövrünün kartoqraflarını narahat edən naməlum və təhlükəli yerlərdən xəbər verir.
Kartoqrafiya tarixçisi Çet Van Duzer “Orta əsrlər və Renessans xəritələrində dəniz canavarları” kitabında köhnə xəritələrdəki dəniz canavarları mövzusunu araşdırıb. O, hesab edir ki, keçmişin kartoqrafları bu təsvirləri sadəcə bəzək üçün və ya təhlükənin metaforası kimi istifadə etməyiblər. Onlar bu mifik canlıların varlığına ürəkdən inanıblar və digər təbii obyektlər kimi onların da xəritədə göstərilməli olduğun düşünüblər. Beləliklə, kartlarda əjdaha və canavarların təsviri onlar üçün reallığın bir hissəsi idi.
Lakin 16-cı əsrin sonlarında xəritələrdən dəniz canavarları və əjdahalar yox olmağa başladı. Rasionallıq və elmi yanaşma tədqiqatın təməl prinsiplərinə çevrildi və tədqiqatçılar anladılar ki, bu dəhşətli canlılar ancaq qorxmuş dənizçilərin təsəvvüründə mövcuddur.
Beləliklə, elm və tərəqqi kartoqrafiyaya təsir etdi və dəniz canavarları, əjdahalar tədricən xəritələrdən yox oldu.
