“İndi İsrail və İran arasında genişmiqyaslı müharibə riski son illərdə heç olmadığı qədər yüksəkdir”.
Bu sözləri Globalinfo.az-a politoloq Rüstəm Tağızadə İsrailin İrana zərbələrindən sonra gərginliyin pik həddə çatması haqda danışarkən deyib.
O bildirib ki, İsrailin son illərdə keçirdiyi kəşfiyyat əməliyyatları bu günlər üçün hesablanmışdı:
“İsrailin İran torpaqlarına birbaşa hücumları (məsələn, Natanz və Parçin kimi) və İranın birbaşa dron zərbələri ilə cavab verməsi hər iki tərəfin getdikcə qırmızı xətləri keçməyə hazır olduğunu göstərir. Əvvəllər “kölgə müharibəsi” olan şey açıq münaqişəyə çevrildi.
İsrailin Baş naziri Netanyahu tammiqyaslı qarşıdurmaya daxili siyasi mövqeyini bərpa etmək üçün bir yol kimi baxa bilər. İranın Ali rəhbəri Əli Xameneinin isə yüksək profilli itkilərdən sonra rejimin etimadını qorumaq üçün eskalasiyanı zəruri hesab etməsi mümkündür.
Diplomatiyanın xüsusən İranın nüvə ambisiyaları ətrafında dayandığı bir vaxtda Vaşinqton, Tehran və Təl-Əviv arasında gərginliyin azaldılması üçün aktiv kanallar yoxdur. İranın raket və ya pilotsuz təyyarə hücumu Təl-Əviv və ya Hayfada kütləvi mülki itkilərə səbəb olarsa, İsrail rəhbərliyi məhdud qisas almağı siyasi cəhətdən əsassız hesab edə bilər.
Əli Xamenei
Əgər İsrail İranın daxilində başqa bir yüksək səviyyəli SEPAH generalını və ya nüvə alimini öldürərsə, bu, “geri dönüşü olmayan nöqtə” reaksiyasına səbəb ola bilər”.
Ekspert deyib ki, İranın əməliyyatları ilə əlaqələndirilən “Hizbullah”ın İsrailin şimalına raket hücumu daha geniş regional münaqişəyə səbəb ola bilər:
“Hava müharibəsi və raket mübadilələri: İsrail İranın nüvə və raket obyektlərini hava hücumları ilə, ehtimal ki, F-35 və uzaqmənzilli raketlərdən istifadə edərək zərərsizləşdirməyə çalışacaq. İran isə İsrailin infrastrukturuna və hərbi bazalarına, hətta ABŞ-ın bölgədəki bazalarına da ballistik raketlərlə cavab verəcək.
Hər iki tərəf şikəstedici kiberhücumlara başlayacaq. İsrail İranın elektrik şəbəkəsini və komanda sistemlərini hədəfə ala, İran isə İsrail limanlarını, hava limanlarını və ya bank infrastrukturunu iflic edə bilər. İran Hörmüz boğazını bağlaya və ya Körfəz enerji obyektlərinə zərbələr endirə bilər, bu da ABŞ və Körfəz dəniz qüvvələrini cavab verməyə məcbur edə bilər.
Etibarlı cəbhələr alovlanır: Livandakı “Hizbullah”, Yəməndəki husilər və İraq və Suriyadakı milislər İsrail və ya ABŞ-ın müttəfiqləri olan hədəflərə qarşı əlavə cəbhələr açacaqlar”.
“Dəmir Qübbə”
R.Tağızadə deyib ki, İranla genişmiqyaslı müharibə İsrailin “Dəmir Qübbə” sistemini tükəndirə, ordusunu həddən artıq genişləndirə və ağır mülki itkilərə səbəb ola bilər:
“İranın cavab tədbirləri olacaq, ancaq davamlı olması üçün böyük iqtisadi və hərbi resursa ehtiyacı var. Tammiqyaslı İsrail–İran müharibəsi qaçılmaz deyil, lakin bu, artıq uzaq bir ssenari kimi görünmür. Böyük bir səhv hesablama – çoxlu itki ilə hücum, uğursuz sui-qəsd və ya proksi səhv addım – regional cəhənnəmə səbəb ola bilər.
Belə bir müharibə iki xalqla məhdudlaşmayacaq; Körfəz ərəb dövlətlərini, ABŞ-ı, Hizbullahı və hətta Rusiya və ya Çin kimi qlobal aktorları diplomatik yolla cəlb edəcək. Vəziyyət indi hər iki tərəfin nəzarətli eskalasiya vasitəsilə çəkindirmənin kifayət olduğuna inanıb-inanmamasından və ya digərindən əvvəl qətiyyətlə zərbə endirmək məcburiyyətində olduqlarından asılıdır”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
