Pakistanın Kəraçi şəhərindən olan geostrateji analitik və beynəlxalq məsələlər üzrə köşə yazarı İmran Xalid iyulun 10-da Əbu-Dabidə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında keçirilən görüşü Globalinfo.az-a dəyərləndirib.
O, “Görüşdən hansı nəticələr gözlənilir?” sualını belə cavablandırıb:
“Prezident Əliyevlə baş nazir Paşinyan arasında Əbu-Dabidə keçirilən görüş sülh prosesinin irəliləməsi üçün mühüm vədlər verir. Müqavilə layihəsinin mətni ilə bağlı müzakirələrin tamamlandığı bildirilir, çox güman ki, əsas diqqət detalların müzakirəsinə və imzalanma üçün qarşılıqlı etimadın yaradılmasına yönələcək. Görüşdən gözlənilən nəticələr bunlardır:
* Sülhə sadiqlik: Hər iki liderdən hərtərəfli sülh müqaviləsinin imzalanmasına sadiqliklərinin qətiyyətli təsdiqi.
* Qalan iki maneə üzrə əlavə aydınlıq gətirilməsi və ya razılaşma: Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları olan Ermənistanın Konstitusiya müddəaları və ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi.
* Sərhədin delimitasiyası və demarkasiyası, Zəngəzur dəhlizi də daxil olmaqla regional kommunikasiyaların blokadadan çıxarılması kimi normallaşmanın praktiki aspektləri üzrə müzakirələr”.
BƏƏ-nin neytral vasitəçi kimi rolu sülh prosesi üçün əhəmiyyətli beynəlxalq etimad yarada və təkan verə bilər.
İmran Xalid
–Azərbaycan Prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi Elçin Əmirbəyov Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin normallaşdırılması üçün saziş layihəsinin mətni üzrə müzakirələrin tamamlandığını açıqlayıb. Sülh sazişinin imzalanmasına əngəl olan iki amil – Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının mövcudluğu və Minsk qrupunun ləğv edilməsi zərurəti var. Sülh sazişinin imzalanması ilə bağlı proqnozunuz varmı?
– Elçin Əmirbəyovun müqavilə layihəsinin razılaşdırıldığını deməsi müsbət haldır. Bununla belə, iki kritik amil – Ermənistanın Konstitusiya iddiaları və Minsk qrupunun ləğvi məsələsi qalmaqdadır.
Ermənistan Konstitusiyasının Azərbaycana ərazi iddiası kimi baxdığı Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad etməsi mühüm maneədir. Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan onların Konstitusiyasında heç bir iddianın olmadığını desə də, Azərbaycan Birinci Respublikanın sərhədlərinə istinadı problemli hesab edir. Ermənistanın Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində ərazi bütövlüyünün birmənalı şəkildə tanınması üçün konstitusiyasına dəyişiklik etmək istəyi çox vacibdir. İrəvandakı daxili siyasi vəziyyəti nəzərə alsaq, bu, çətin ola bilər.
Ermənistanın Baş naziri Paşinyan bəyan edib ki, Azərbaycanın yeni tələblər irəli sürməməsi şərti ilə ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılması ölkə üçün qrupu əsasən passiv olub və birbaşa ikitərəfli danışıqlarda rolu olmayıb.
Müzakirələr yekunlaşsa da, sülh sazişinin imzalanması Ermənistanın Konstitusiya məsələsini həll etmək üçün siyasi iradəsindən çox asılıdır. Əgər Ermənistan öz Konstitusiyasına dəyişiklik etmək üçün konkret addımlar atsa və ya Azərbaycanın ərazi bütövlüyü ilə bağlı narahatlığını təmin edən gərəkli hüquqi şərhi verərsə, sülh sazişi daha tez imzalana bilər. Azərbaycan suverenlik və ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınması əsasında sülhə hazır olduğunu ardıcıl şəkildə nümayiş etdirib. ABŞ və digər beynəlxalq aktorların təzyiqi, eləcə də Ermənistanın özünün sabitliyə və iqtisadi inteqrasiyaya ehtiyacının olması, İrəvanı bu şərtləri yerinə yetirməyə sövq edə bilər. Ermənistan lazımi çeviklik nümayiş etdirərsə, 2025-ci ildə sazişin imzalanması ehtimalı yüksək olaraq qalır.
Gülnar Səlimova
İstanbul
Globalinfo.az
