“2024-cü il üçün ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkilərinin mənzərəsi həm vitse-prezident Kamala Harris, həm də keçmiş Prezident Donald Tramp üçün çətin bir vəziyyət təqdim edir. Seçki tarixinin yaxınlaşması ilə bir çox seçici, xüsusilə də əməkçi sinif arasında iqtisadi narahatlıqları ön plana çıxır. Artan yaşam xərcləri və inflyasiya ilə mübarizə aparan seçicilər üçün bu, mütləq əsas amildir”.
Bu sözləri Globalinfo.az-a siyasi şərhçi Rüstəm Tağızadə ABŞ-da baş tutacaq prezident seçkilərinin ehtimal nəticələrini şərh edərkən deyib.
Ekspert bildirib ki, 69 yaşlı ABŞ sakini Bernadette Dayvolt kimi seçicilər, qərarlarının əhəmiyyətli dərəcədə iqtisadi faktorlara bağlı olacağını vurğulayırlar:
“Dayvolt, ərzaq qiymətlərinin artması ilə mübarizə apararaq, 2016-cı ildən Trampa səs verdiyini qeyd edir və onun prezidentliyi dövründə iqtisadi vəziyyətin daha yaxşı olduğunu düşünür. Bu hisslər, Demokratlar Partiyasının işçi sinfini geri qazanmaq üçün qarşılaşdıqları çətinlikləri nümayiş etdirir.
İqtisadçılar isə Harris’in iqtisadi təkliflərinin, sadə amerikalılara Trampın gündəmindən daha çox fayda verə biləcəyini iddia edirlər. Məsələn, proqnozlar göstərir ki, Harrisin iqtisadi planı 2026-cı ilədək ən yoxsul amerikalılar üçün vergidən sonrakı gəliri 18 faiz artıracaq, bu isə Trampın siyasətinin 1.4 faiz artımı ilə müqayisədə əhəmiyyətli bir fərqdir. Lakin inflyasiyanın davam edən təsirləri, xüsusilə məhdud büdcəsi olanlar arasında iqtisadi etimadı ciddi şəkildə sarsıdıb”.
R.Tağızadənin sözlərinə görə, tarixən işçi sinfi dəstəklərini Respublikaçılara doğru yönəldib, bu, xüsusilə kollec təhsili olmayan ağdərili seçicilər arasında daha çox müşahidə edilir:
“New York Times/Siena Kollecinin apardığı sorğu, kollec diplomu olmayan ağdərili seçicilərin 64 faizinin Trampa, yalnız 34 faizinin Harrisə səs verməyi planlaşdırdığını göstərir. Bu tendensiya, Demokratların seçici bazası ilə yenidən əlaqə qurmaqda çətinlik çəkdiklərini oraya çıxarır.
Rüstəm Tağızadə
Princeton Universitetinin professoru Julian Zelizer, spesifik iqtisadi vədlərin seçicilər arasında emosional çağırışlarla müqayisədə daha az təsirli olduğunu deyib. Trampın “mavi yaxalı milyarder” imici, işçi sinfinin hisslərini ələ almaqda mühüm rol oynayır. Harrisin ailələr üçün xərclərin azaldılması və iqtisadi bərabərsizliklə mübarizə kimi təşəbbüsləri isə hələ də şübhə altındadır. İqtisadçılar, onun təkliflərinin aşağı və orta gəlirli ailələrə daha çox fayda verə biləcəyini düşünür, lakin bunların kifayət qədər təsirli olub-olmayacağı məlum deyil. Eyni zamanda “Teamsters” kimi birliklərin Demokratlara olan dəstəyi azaldıqca, bu, Harrisin seçki perspektivlərini çətinləşdirir”.
Ekspert hesab edir ki, seçki nəticələri, hər iki namizədin seçicilərinin iqtisadi realıqlarına uyğun olaraq öz strategiyalarını necə inkişaf etdirə biləcəyinə bağlıdır:
“Harrisin iqtisadi planları, skeptik seçiciləri inandırmağa yetərli olmasa, Trampın emosional strategiyaları ona sadiq seçici bazasını saxlamaqda kömək edəcək.
Seçkilərə yaxınlaşdıqca siyasi mənzərə dəyişkən olaraq qalır və seçici hissiyyatları iqtisadi şərtlər və kampaniya strategiyaları ilə inkişaf edə bilər. Kamala Harris və Donald Tramp arasındakı mübarizə sıx bir rəqabət şəklində görünür, bu da müasir Amerika siyasətinin mürəkkəbliyini əks etdirir. Düşünürəm ki, seçki günü yaxınlaşdıqca artan mübarizədə yeni tendensiyaları görmək mümkün olacaq”.
Qeyd edək ki, ABŞ-da prezident seçkiləri noyabrın 5-də keçiriləcək.
Turan Rzayev
Globalinfo.az