“İran Prezidenti İbrahim Rəisi hakimiyyətə gəldikdən sonra Azərbaycanla əlaqələrdə gərginlik müşayiət olunurdu. İran Ermənistan sərhədlərini “qırmızı xətt” adlandırıb, sərhədlərimizin yaxınlığında iki dəfə təlim keçirdi. Lakin irəli sürülən ittihamların arxasında real əsas yoxdur. Praqa və Soçi bəyannamələrində Bakı və İrəvan bir-birinin ərazi bütövlüyünü, suverenliyini və sərhədlərin toxunulmazlığını tanıdıqlarına dair, ilin əvvəlində isə Bakı və Tehran Şərqi Zəngəzur-Naxçıvan dəhlizinin açılması ilə bağlı razılıq əldə etmişdilər”.
Globalinfo.az xəbər verir ki, bu sözləri Prezident yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru, politoloq Fərhad Məmmədov bir müddətdir davam edən İran-Azərbaycan gərginliyi haqda danışarkən deyib.
Onun sözlərinə görə, İranın süni gərginlik yaratmaqda əsas məqsədi Rusiyanın zəifləməsindən istifadə edərək regionda nüfuzunu artırmaq, Zəngəzur dəhlizinin açılmasına imkan verməmək və Ankara-Bakı-Təl-Əviv üçbucağını zəiflətmək idi:
“Lakin təzyiqlərə rəğmən, İran tamamilə əks nəticələr əldə etdi. Bakı Ermənistanla şərti sərhədə strateji yüksəkliklərə yiyələnib, mövqe üstünlüyü qazandı. Hazırda Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Ermənistanın İrana gedən strateji yollarını vizual nəzarətdə saxlayır.
Zəngəzur dəhlizi Ermənistanın 10 noyabr razılaşması üzrə yerinə yetirməli olduğu öhdəlikdir. Buna görə də İranın təhdidlərinə rəğmən, Bakı Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı mövqeyindən geri çəkilmədi. Əksinə, beynəlxalq təşkilatların rəsmi sənədlərinə bu məsələni daxil edir.
İranın təlimlərinə cavab olaraq Azərbaycan xüsusi təyinatlıları İranla sərhəddə təlimlər keçirdilər. İranla problemli münasibətlərə malik ölkələrin Bakıya diqqəti artdı. M.Çavuşoğlu İran xarici işlər nazirinə, Pakistanın rəhbəri və İsrailin müdafiə naziri isə azərbaycanlı həmkarına zəng etdi. Çavuşoğlu Azərbaycanla dostluq əlaqələrindən, Hants isə Azərbaycanla hərbi əlaqələrin inkişafından danışdı. Dövlət Departamentinin sözçüsü N.Prays ABŞ-ın İranın təhdidləri qarşısında Azərbaycana dəstəyini davam etdirəcəyini bildirdi. Baş qərargah rəisi Kərim Vəliyev ABŞ-nin ölkəmizdəki hərbi attaşesi M.Koun və NATO-nun kontr-admiralı G.Brousdal ilə ayrı görüşlər keçirdi. Hər iki görüş ölkəmizin ABŞ və NATO ilə hərbi əməkdaşlığının inkişaf perspektivlərinə həsr edilmişdi”.
F.Məmmədov xatırladıb ki, DTX İran xüsusi xidmət orqanlarının Azərbaycan vətəndaşlarını xaricdə hərbi təlimlərə cəlb etməsi, maliyyələşdirməsi və təhlükəsizlik maraqlarımıza zidd istifadə etməsi halları ilə bağlı kompleks araşdırma, ifşa və yaxalama tədbirləri həyata keçirdi:
“Blək Revards” haker qrupu İranın yanvar və mart aylarında Bakıdakı casus şəbəkəsinə 47 158 və 75 000 avro, Naxçıvandakı casus şəbəkəsinə isə 15 083 və 30 000 avro pul köçürəcəyini isbatlayan sənədlər yaydı. Gürcüstanın təhlükəsizlik orqanları isə ölkədə mövcud İran casus şəbəkəsinin ifşa edilib, yaxalanması istiqamətində əməliyyatlar apardı.
İranın destruktiv siyasəti Aİ tərəfindən yeni sanksiyaların qəbul edilməsinə və İsraildə B.Netanyahunun yenidən hakimiyyətə qayıtmasına təsir göstərdi. Azərbaycan İsraildə səfirlik, Fələstində isə nümayəndə ofisinin açılması haqqında qərar qəbul etdi. Həmçinin İsrailin dəstəyi ilə Azərbaycanda kibertəhlükəsizlik mərkəzi açılacaq. İsrailin Xarici İşlər Nazirliyi və ABŞ-dəki AİPAC və AJC kimi nüfuzlu yəhudi təşkilatları səfirliyin açılmasını “tarixi qərar” adlandırdılar”.
Politoloq qeyd edib ki, Azərbaycan Prezidenti TDT-nin Səmərqənd sammitində güney azərbaycanlılar daxil, türkdilli xalqların hüquqlarının və milli kimliyinin (dil hüququ) qorunması kimi məsələlərin təşkilat çərçivəsində daimi əsasda diqqətdə saxlamağı təklif etdi:
“Məqsədlərinə çata bilməyən İran Bakıya Xameneinin müşaviri Ə.Ə.Vilayəti vasitəsilə barışıq məğzli siqnallar göndərdi. Vilayəti İranın hücuma keçmək fikrində olmadığını və Azərbaycan xarici ölkə tərəfindən hücuma məruz qaldığı təqdirdə onun yanında olacağını bildirdi. H.Hacıyev cavabında gərginliyin İran rəsmilərinin bəyanatları ilə başlandığını, təlimlərlə isə İrana etibarın azaldığını bildirib, diplomatik dillə əlaqələrin bərpa edilməsinin yol xəritəsini Tehrana təqdim etdi.
Beləliklə, İran bu gərginlikdən qazanmadı, əksinə daxilində daşlar yerindən oynadı, qarşısı alınmayan proseslər başladı və bu proseslərin nəticələri yaxın gələcəkdə özünü büruzə verəcək”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
